Aşı Yapılmış Ağacın Budanması 
Budama
|
CEVİZ AĞACININ BUDANMASI |
|||||||||||||
|
Değerli ceviz dostları, Ülkemiz cevizin anavatanı olmasına rağmen ona üvey evlat muamelesi yaptık. Birçok yaşlı ceviz ağacını kestik. Tarlamızın ortasında çıkan ceviz ağaçlarını kökledik ve cevizi bir ANBOYU ağacı olarak gördük. Onu ittik kaktık ve sonunda ihtiyacımız olan cevizin büyük bir bölümünü dışarıdan ithal eder duruma geldik. Sonra bu hatalarımızı yine hatayla düzeltmeye çalıştık. Yaşlı ağaçları kesince yerlerine aşılı ama erken uyanan ve yan dallarında meyve vermeyen az verimden dolayı çok büyüyen ağaçları 10x10 mt. gibi çok seyrek diktik ve bu ağaçların çoğunu neredeyse hiç budamadık veya yanlış budadık hatta bazı çiftçilerimizden ceviz budanmaz diyenler bile oldu. Yani dünyanın 50 sene önce terk ettiği sistemleri denedik ve yine olmadı yine ihtiyacımız olan cevizin %70 bölümünü dışarıdan alıyoruz ithal ediyoruz. Sonra bu işlerin böyle gitmeyeceğini anlayınca özel sektörler sayesinde yabancı çeşitlerle bahçeler kurmaya başladık. Bu güzel bir gelişmeydi. Gezdiğimiz bahçelerde yerli çeşitlerle ortalama dekara 100-200 kg. civarı ceviz alındığını tespit ettik. Fakat yabancı çeşitlerle kurulu danışmanlık almamış ve doğru budanmamış bahçelerde 200-300 kg. verim alındığını gözlemledik. Bu verim yerli çeşitle kurulu bahçelere göre iyi olabilir fakat yeterli değildir. Çünkü dünya ortalaması 400-500 kg. civarıdır. Fakat uzman bir cevizciden danışmanlık almayan çiftçilerimizin 500 kg. verimeçıkmaları cok zor fakat daha az verim alınması halinde maliyetler yükseliyor. Sevgili ceviz dostları Budamanın verime etkisi yaklaşık %50 civarıdır. Bende İbrahim Balkal olarak yıllardır edindiğim tecrübeleri sizlere aktarmayı bir görev saydım . Çünkü ben her sene binlerce ceviz ağacı buduyorum ve senelerce bunların sonuçlarını not aldım. Şu anda budamış olduğumuz bahçelerde çok şükür 500 kg civarı verim alabiliyoruz. Ülkemizde cevizin budaması ile ilgili çok detaylı bir kitap olmadığı için sizlere bu kitabı yazmayı uygun gördüm kitabımda budamayı detaylı bir şekilde, budanmış hali budanmamış hali ve de verimli halini sözlü ve görsel olarak anlatmaya çalışacağım. Sevgili ceviz dostları eğer ceviz ağacımızı 1 yaşından itibaren budamaya başlarsak ağacımız istediğimiz şekilde ve istediğimiz kadar büyür ve istediğimiz kadar da meyve verir. Fakat ağacımızı kendi haline bırakırsak ağaç kontrolsüz şekilde büyür, ve daha az meyve verir ki bu da bizim için ekonomik olmaz. Budamada amaç ağacın gücünü kontrol etmektir. Çünkü kontrolsüz güc, güç değildir. |
|||||||||||||
|
|||||||||||||
|
|
|||||||||||||
|
|||||||||||||
|
BUDAMA |
|||||||||||||
|
|||||||||||||
|
|
|||||||||||||
|
|||||||||||||
|
|
|||||||||||||
|
|||||||||||||
|
|||||||||||||
| 6yaşında ki bir ağacın alt ve üst kattaki 1 yıllık sürgünlerini % 30-40 arası geriye doğru kesime bize kültürel işlemlerimizi yapacağımız, bir mesafe kalıncaya kadar devam etmeliyiz.Çünkü 6 yaşındaki bir ağaç 7x7 mt. Mesafeyi henüz kapatamaz. | |||||||||||||
| 7 yaşında ki bir ağacın bir yıllık sürgünlerini % 30 civarı geriye doğru kesime kültürel işlemlerimizi yapabileceğimiz bir mesafe kalıncaya kadar devam etmeliyiz. Bu kesim ağacımızın hem büyümesini sağlıyacak hemde içinin çıplaklaşmasını önlemiş olacaktır, ağacımızın büyümesi durdurmak için %15-20 lik bir geriye doğru kesim yeterli olacaktır. Bu aşamadan sonra ağacımız verime yattığı için sürgünler daha kısa olacaktır.Not: Bu budama şekilleri 7x7 mt. 8x8 mt. Veya daha fazla aralıklarla kurulmuş yandal verimi yüksek bahçeler için geçerlidir. | |||||||||||||
|
YAN DAL VERİMİ OLMAYAN ÇEŞİTLERİN BUDAMASI |
|||||||||||||
|
Budama yandal verimi olmayan çeşitler için meselâ ( KR.1- KR.2- Maraş 18.- S.1 -Yalova 1. - Y.2 - Y.3 - kaplan-bilecik-franguette-hartley-meylan gibi çeşitler için budama geriye doğru sert olmamalıdır. Çünkü bu tip ağaçlar yandallarından meyve vermediği için geriye kesim sert %50 civarı yapılırsa ağaçta kalan kısımdaki gözler meyvesiz doğacağı için ağacımız çok fazla büyüyecektir. Bu tip ağaçlarda geriye kesimi ortalama % 20 civarı yapmamız gerekir böylece büyümeyi biraz durdurabiliriz. Fakat kesinlikle yandal verimli bir ağaç kadar ufaltamayız. Bu tip ağaçlarda bahçe kurulacak ise 10x10 mt. veya daha fazla aralıklarla bahçemizi kurmalıyız aksi takdirde bunlarla 8x4 gibi bahçe kurarsak ağaçlar meyveye çok geçyatacağı için 6. 7. yaşında ara mesafeyi kapatırlar. Bu da bizim için ekonomik olmaz.
|
|||||||||||||
|
ÇİT ŞEKLİ SIK DİKİM |
|||||||||||||
|
Ülkemizde pek fazla bilinmeyen fakat dünyada uzun zamandır uygulanan ve hızla yaygınlaşan bir sistemdir. Çit şekli dikim yandalları %80 civarı meyve veren çeşitler için uygundur. Burada amaç dekara dikilen fidan sayısını çoğaltarak dekardan alınan verimi arttırmaktır, aynı bodur elma, armut, kiraz bahçelerinde olduğu gibidir. İlk çit şekli bahçeler ABD de 1974 yılında Vinada, Cisco çeşidi ile kurulmaya başlandı. Birde baktılar ki normal 8x8, 9x9 dikime göre %50 daha fazla verim alındığını görünce yeni dikilen bahçelerin birçoğu sık dikime yani 8x4 7x3,5 gibi geçildi. Sık dikimde dekara 600-700 kg. civarı ürün alabilirken 7x7 8x8 gibi dikimlerde bu verim dekara 400-500 kg. civarıdır. Bu değerler dünya ortalamasıdır fakat ülkemizde bu verimlere ulaşabilen hemen hemen hiç bir çiftçi veya işletme sahibi yok gibidir. Çit şekli sistemin budaması çok önemlidir hiç hata yapmamak gerekir. Aksi halde aradaki fidanlar erken çıkacaktır ama doğru bir budama çok uzun yıllar çıkmayabilir. Biz Arda fidancılık olarak 4 senedir bahçeleri sık dikim ile kurduruyoruz. Çünkü girdi maliyetlerini başka türlü düşüremeyiz Çok şükür Türkiye de ilk çit şekli bahçeler kurmak bize nasip oldu ve ilk aldığımız sonuçlar çok olumlu çünkü çit şekli dikimin budamasını çok iyi biliyoruz ve bu bilgileri sizlere aktarmayı bir borç olarak görüyorum. Büyük bahçeler kurmak isteyen çiftçilerimiz uzman bir cevizciden danışmanlık almasını tavsiye ederim. Çünkü bu sistemde hiç hata yapmamak lâzımdır. Bu sistemin en büyük Avantajı 6 yaşından sonra mekanik budanabilmesidir. Bu da insan gücünü azaltıp maliyetleri olumlu yönde düşürür, fakat 6 yaşına kadar budama mutlaka insan gücüyle yapılmalıdır, ağacımıza 4 yaşına kadar şekil budaması 5 ve 6 yaşında verim budaması yapılmalıdır.
|
|||||||||||||
|
5 YAŞINDA Kİ ÇİT ŞEKLİ (SIK DİKİM) İLE KURULU BAHÇELERDE BUDAMA |
|||||||||||||
|
Çit şekli kurulu bahçelerde budama, 4 yaşına kadar normal budamada olduğu gibidir. 5 yaşında ağacın sıra üzeri 4 mt. olan tarafların sürgünlerin geriye doğru kesimini çok sert yapmamalıyız, aksi takdirde ağaçlarımız fazla büyüyerek arayı çabuk kapatıp birbirine girecektir. Sıra üzeri kesimini %25’lik kesim yaparak hem büyümeyi durdurabiliriz hem de dalın bütün gözlerinin uyanmasını sağlarız ve ağacımızın içi de çıplaklaşmamış olur. Böyle budamanın sonucunda sıra üzeri dalın her 10-15 cm. de bir meyve tomurcuğu almış oluruz. Böylece ağacımızın bu dallarından çok meyve almış oluruz ve fazla meyveden dolayı da ağacımızın sıra üzerindeki dalların gelişimini durdurmuş oluruz. Sıra arası 7 veya 8 mt. olan taraftaki dalların geriye doğru kesimini bizim kültürel işlemlerimizi yapmamıza yetecek mesafe kalıncaya kadar sert kesmeye devam etmeliyiz 5 yaşındaki ağacımızın sıra arası dallarını ortalama %40 civarı geriye doğru kesmeliyiz bu kesim iyi bir bakımla ağacımızın sürgünlerinin gelişmesine yeterlidir fakat ağacımız zayıf ise bu kesimi daha fazla yapabiliriz. Böylece ağacın sıra arası dallarının gelişmesini teşvik etmiş oluruz. 6 yaş çit şekli dikimde 6 yaşında sıra üzeri sürgünlerin uçları ortalama %15-20 civarı geriye kesim yapılır ve bu kesim bütün gözlerin patlamasını sağlayacaktır ve ağacımızı içinde hiç çıplaklaşma olmayacaktır. Bundan sonra sıra üzeri dalların kesimi yapılmaz çünkü bu kesimden sonra sıra üzeri dalların gelişmesi duracaktır. Fakat sıra arası 7 veya 8 mt. olan tarafların geriye doğru kesimini ortalama %50 civarı yapmaya devam etmeliyiz çünkü 7-8 mt. mesafeyi 6 yaşında bir ağaç kapatamaz en az 2-3 yıl daha %30-40 civarı geriye doğru kesime ağacımızın gelişmesine göre devam etmeliyiz. Kültürel işlemlerimizi yapacağımız kadar bir mesafe kalınca ağacın büyümesini durdurmak için ortalama %10-20’lik bir geriye doğru kesim yapmak yeterlidir. Bu kesimden sonra ağacımızın gelişmesi duracaktır.
|
|||||||||||||
|
HİÇ BUDANMAMIŞ CEVİZ AĞACININ BUDANMASI |
|||||||||||||
|
Doğada kendi başına yetişmiş veya aşılı olarak dikilmiş fakat hiç budanmamış ceviz ağaçlarında verim genellikle hep ağacın dış yüzeylerinde olur. Ağacın içinde meyve çok az olur, bunun sebebi ağacın içine güneş ışınlarının yeterince girmemesidir. Ağacın içine güneş ışınları girmezse ağacımızın içi meyve tomurcuğu oluşturamaz, olan meyve tomurcuklarıda olgunlaşamadan kışa gireceği için kış soğuklarından şiddetli zarar görür, böylece meyveler ağacın dış yüzeyinde oluşur. Ağacımıza karşıdan baktığımızda üzerinde çok meyve olduğunu sanırız. Fakat ağacı hasat edince az verim aldığımızı görürüz. Ülkemizde genelde durum bundan ibarettir. Devasa büyük ağaçlardan çok az verim alabiliyoruz. Ülkemizde girdi maliyetleri de çok yüksek olduğu için bu tip bahçeler ticari bir bahçe olmuyor. Ve genelde terk ediliyor. Oysa doğru budamayla bu bahçeler ekonomiye tekrar kazandırılabilir. İsterse tek bir ağacımız bile olsa ve bu ağacımızı doğru budayabilirsek bir haneye yetebilecek kadar ceviz alınabilir. Hatta satılabilirde....
|
|||||||||||||
|
HİÇ BUDANMAMIŞ CEVİZ AĞACININ BUDANMASI |
|||||||||||||
|
Doğada kendi başına bırakılan ceviz ağaçları genelde dikine ve yatay sık dallar yapar. Bu sık dallar neticesinde ağacın içine güneş ışınları giremez ve meyve tomurcuğu oluşturamaz olan meyve tomurcukları da kurur. İlk önce yapmamız gereken işlem sık dalları seyrekleştirmek olmalıdır. Dikine gelişen lidere rakip olan dallar alınır. Lider tek bırakılır. Yatay gelişen dalların üst üste gelenlerin bir tanesi alınır ve ağacın içine güneş ışınlarının girmesi sağlanır. Yalnız burada şuna dikkat etmek gereklidir. Gereksiz yere çok fazla dal çıkarmamalıyız. Çünkü buda verimi düşürür. Bu kesimlerin bize iki olumlu etkisi olacaktır. 1 tanesi ağacımızın içine güneş ışınlarının girmesi. 2. ise bu sert kesimlerin sonucu olarak yeni meyve sürgünleri oluşacaktır. Bu yeni sürgünlerin kısa olanlarına dokunulmaz bu kısa sürgünler bizim meyve depolarımız olacak fakat çok uzun süren obur sürgünleri yine dipten kesip çıkartmalıyız, aksi taktirde bu obur sürgünler ileride ağacımızın içini gölgeleyecektir.
|
|||||||||||||
|
Doğada Kendi Halinde Bırakılmış Hiç budanmamış ceviz ağacı
Doğada Kendi Halinde Bırakılmış Hiç budanmamış ceviz ağacının
Budandıktan sonra ki hali
UÇ KESİMİ YAPILMAMIŞ, YANLIŞ BUDAMA SONUCU İÇİ ÇIPLAKLAŞMIŞ HİÇ MEYVE TOMURCUĞU OLMAYAN BİR CEVİZ AĞACI ÖRNEĞİ
UÇ KESİMİ YAPILMIŞ, DOĞRU BUDAMA SONUCU TAM VERİME YATMIŞ İÇİ MEYVE İLE DOLU BİR CEVİZ AĞACI ÖRNEĞİ
|
